ü” denilmiştir. Beygir gücü motora has değiştirilemez bir değerdir.
Fakat otomobilin dynometer ile ölçülen beygir ve tork değerleri; aktarma
organı, vites kutusu ve tekerlek çapı gibi etmenlere bağlı olarak
farklılık göstermektedir. Yani beygir gücü yüksek, torku ise düşük olan
bir motoru sadece dişli oranı ayarlarını değiştirerek bile tam ters
karaktere büründürmek mümkündür. Bu nedenle beygir gücü ve tork çıplak
bir motorda gerçek değerlerini ifade ediyor olsalar da, gücün yere
iletilmesine kadar araya giren faktörler göz önüne alındığında sadece
motora ait karakteristik bir veri olarak düşünülemez.
Tork Nedir?
Tork, motordan tekerleğe iletilen itme(dönme momenti)
kuvvetidir. Birimi Nm (Newtonmetre)’dir. Halk ağzıyla otomobilin çekişi
olarak da tarif edebileceğimiz tork, kamyon, otobüs, traktör gibi
araçlarda çok yüksek değerler almaktadır. Bunun nedeni yük taşıyan
araçlarda hız yapmaktan çok çekişe ihtiyaç duyulmasıdır.
Aslında bu kavram fizikte dönme momenti olarak bilinen kuvvet x
kuvvet kolu formulünden başka birşey değildir. Yandaki resimde anahtarla
somunun sıkılması gösterilmekte. Burada elle uygulanan kuvvet vida ile
somun arasında vidaya paralel yönde bir gerilim ve dairesel yönde moment
oluşturmakta. İşte bu momente tork denir. Anahtarın sapı ne kadar uzun
olur ve ne kadar geriden tutulabilirse, somun o kadar kolay dönecektir.
Otomobilin tekerleklerinde olan da bunu aynısıdır. Tekerleğin çapı
küçültülürse tork yükselir ve daha ani tepki veren daha esnek bir sürüş
karakteristiğine sahip olunabilir. Tabi bu durumda maksimum sürat
düşecektir. Bir yerden kazanılırken bir yerden fire vermek gerekir, bu
işin doğasında olan birşeydir.
Torku ifade eden bir diğer oto terimi de esnekliktir. Aynı devir
bandında torku yüksek olan otomobiller ara hızlanmalarda yani
sollamalarda örneğin 60km/h hızdan 120km/h hıza ulaşmada daha
başarılıdır. Bu da otomobilin esnekliği olarak tanımlanır. Torku yüksek
olan bir otomobil özellikle rampa çıkarken fazla devir çevirmeye ihtiyaç
duymadan hızını koruyabilir fakat torku az olan otomobil ivmesini
koruyabilmek için vites düşürerek hızını artırmak zorundadır.
Torkun yüksek olması için temel olarak motorun yanma odasında
normalden daha kuvvetli bir yanma gerçekleşmesi gerekir. Aynı beygir
gücüne sahip bir benzinli motor ile bir dizel motor arasında iki kat
tork farkı oluşabilir. Dizel motorlarda yanma odasındaki sıkıştırılan
yüksek basınçlı havanın içerisine yine yüksek basınçlı enjektörlerden
yakıt püskürtülerek kuvvetli bir yanma elde edilir. Bunun yanında
pistonun kurs içerisindeki hareket mesafesinin artması ve buna bağlı
olarak piston kolunun uzaması gibi etmenlerden ötürü dizel motorların
torkları yüksektir. Fakat dizel motorlar benzinlilere göre fazla devir
yapamadıklarından hızlanma değerlerinde pek iç açıcı değerler elde
edemezler yani sahip oldukları tork avantajlarını devir düşüklükleri
nedeniyle kısmen kaybederler. Bu devir düşüklüğünün nedeni ise, yanma
odasına püskürtülen mazotun odacığın belirli bir noktasından başlayarak
yayılarak patlamayı oluşturmasıdır. Bu noktada patlamayı kuvvetlendirmek
için enjektör basıncını artırarak yakıtı yanma odasına daha hızlı
göndermekten başka yapacak fazla birşey yoktur. Benzinli motorlarda ise,
birden fazla buji ile farklı noktalarda ateşleme sağlanabilmesinin
yanında moleküller arası yanmayı hızlandırıcı partiküllerin yakıta
eklenmesiyle yanma verimini artırmak mümkün olmaktadır.
Yüksek devirli benzin motorları her halükarda en gelişmiş turbo dizel
bir motordan dahi ivmelenme anlamında üstündürler. Fakat alt
devirlerdeki ani hızlanma yetenekleri sayesinde günlük şehir içi
kullanımda dizel motorlar çok keyifli sürüş dinamikleri sunarlar. Bunun
nedeni elbette yüksek tork değerleridir. Torku yüksek olan bir aracın
gaz pedalına basıldığında insanın sırtını koltuğa yapıştıracak bir
hızlanma duygusu yaşatır ve bu da sürüşteki en önemli keyif
faktörlerinden birisidir. Fakat hareketin devamında devirler arttıkça bu
hissiyatı yaşamak pek mümkün değildir. Benzinli otomobiller ise daha
doygun hızlanırlar. Bu nedenledir ki, drag yarışlarında dizel
otomobiller genellikle tercih edilmemektedir.
Bir otomobilin vites kutusunda, daha fazla tork üretmesi veya daha
fazla hız yapması arasında tercih yapılabilir. Bu konuda güç ve tork
değerleri binek otomobillerde birbirine yakın değerlerde tutulurken
örneğin bir jipte tork yönüne kaydırılmıştır. Misal bir binek otomobil
130 HP güç, 160 Nm tork değerine sahipken aynı motorun kullanıldığı bir
jip 100 HP güç, 280 Nm tork değerine sahip olabilir. Burada beygir gücü
değişmezken kullanılan şanzıman oranlarına bağlı olarak torkta farklılık
görülmektedir. Benzer şekilde tekerlek çapı büyük olan traktör gibi
araçlarda torkun yüksek olması gerekir çünkü tekerlek çapı büyüdükçe
motorun çekişi düşer. İlave olarak motor tipi de tork açısından
önemlidir. Sıra tipli motorlar güç üretmeye odaklı olarak üretilirken V
tipli motorlar çekişin fazla ve sürekli olması istenen yerlerde yaygın
olarak kullanılır.
Tork Eğrisi
Otomobilden anlayanların baktığı en önemli ve en iyi
yorumlanması gereken teknik veri tork eğrisidir. Aşağıda Volkswagen
markasına ait 1.4 TSI ve 1.6 FSI motorlarının tork eğrileri
karşılaştırılmalı olarak verilmiştir.
Grafiği yorumlarken ilk başta şu temel bilgiyi bilmek gerekir: “Bir
motorun tork eğrisi ne kadar düz bir çizgi şeklinde ilerliyorsa, motor o
kadar verimlidir.” Motorun verimli olması kullanılan yakıttan minimum
ısıl kayıpla optimum kazanç elde edilebildiği anlamına gelir ki, bu bir
motor için en belirleyici kalite faktörlerinin başında gelir.
Grafikteki her iki motor da benzinlidir. 1.4 litrelik TSI motor 1500
devir seviyelerinden başlayarak 3500 devre kadar aynı tork değerini
koruyabilmiştir. Bu demektir ki otomobil bu devir bandında kendinden
beklenebilecek en atak(esnek) sürüşü mümkün kılıyor. 1.6 litrelik FSI
motor ise, maksimum torkunu 4000 devirde üretmiş ve bu devirden sonra
6300 devirlere kadar fazla bir şey kaybetmeden çekişini korumuş.
Atmosferik bir motor için güzel bir değer fakat 4000 devire kadar
otomobilin uyuşuk bir tavır sergilemesi hem şehir içi yakıt ekonomisi
hem de sürüş keyfi açısından kötü bir durum. Bu motordan performans
alınabilmesi için yüksek devirde kullanmak şart, bu da çok yüksek ısıl
kayıplarla beraber verimsizliği ve yüksek yakıt tüketimini beraberinde
getirir. Peki bu durumda 1.4 TSI motor harika mı? Tabiki değil; onun da
3500 devirden sonra aniden nefesi kesilmeye başlıyor ve FSI motor kadar
yüksek devirle motoru çeviremiyor. Sonuç olarak rampada TSI motor FSI’ya
rahatlıkla toz yutturacak ve kıyas götürmez şekilde performansını
gösterecektir. Düz yolda ise FSI motor, TSI’yı hem hızlanma değeri
olarak hem de maksimum sürat anlamında ya geride bırakacaktır. Ama yakıt
ekonomisi ve sürüş keyfi açısından TSI motorun tercih edilebilirliği
daha fazla. FSI motorun eğrisi grafiğin hiçbir yerinde düz bir çizgi
olarak ilerlemediğinden zaten ilk bakışta çok başarılı olmadığı
anlaşılıyor. Bu grafikte kırmızı çizgiyle gösterilen TSI motor tork
anlamında da güçlü zaten ama bazı grafiklerde tam tersi olur ve eğri
tepe gibi olan mavi grafik kırmızının üzerine çıkar. İşte o durumda da
düz ilerleyen grafiğe sahip aracı tercih etmek daha mantıklı olacaktır.
Maksimum torku az olsa da o torku değişken devir aralığında sürekli
üretebilen motor daha başarılıdır.
Blog Arşivi
-
▼
2013
(204)
-
▼
Nisan
(110)
- BiR ERKEK, BiR KADINI MUTLU ETMESi içiN YALNIZCA S...
- Abla Olmak!
- 80'li yıllarda biz öğrenciydik ve nasıldık bir bakın:
- OKUMADAN GEÇME !
- Mutlaka okunmalı...
- Siz hangi ağaçsınız?
- Hala anlayamadınız değil mi?
- Başarı Formülü !
- Yoğurt Alırken Bu Rakamlara Dikkat !
- MUTLAKA OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM ! :))
- Gerçekten Kadın olmak masallarda bile zor...
- OKUMAYA DEĞER !
- Yumurtanın Faydaları Nelerdir?
- Kurban Bayramı Mesajları
- Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları
- Mayaların Kehaneti Neydi?
- Albert Einstein Kimdir?
- Kabuklu Yemişlerin Sağlığımız Açısından Önemi
- Petrolü kim buldu ?
- Kuzey Kutbunu kim buldu ?
- Youtube Kim Buldu ?
- Satrancı Kim Buldu ?
- Trafik işaretlerini kim buldu ?
- Kılıcı Kim Buldu ?
- Tek yön yol uygulamasını kim buldu ?
- Şalgam Suyunun Faydaları Nelerdir?
- Dizel Araç Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Örümcek ağının özelliği nedir ?
- Dünyanın yuvarlak olduğunu kim nasıl keşfetti ?
- Elde Eriyen Element : Gallium
- Yağmurdan Sonra Toprak Kokusu Neden Olur?
- Bezuar keçisi yılan zehrinden nasıl kurtulur ?
- Öfke ve Sevgi
- Samsung’un Apple’a Yaptığı Gülümseten Trip
- Dünyanın En Uzun Köprüsü
- Güncel Bilgi 1
- Profesöre KAPAK
- Dinamik Denge Desteği (DSA) Nedir ?
- Marş Motoru Nedir ? Nasıl Çalışır ?
- Modifiye Nedir ? Nasıl Yapılır ?
- Tork Nedir? Ne İşe Yarar?
- Beygir Gücü (HP) Nedir ?
- Roraima Dağının Gizemi…
- Satrancı Kim Buldu ?
- Uçağı Kim Buldu ?
- Google Kim Buldu ?
- Narın Faydaları Nelerdir?
- Dünyanın en pahalı elbisesi
- Kusursuz pedikür için ipuçları
- Günlük ihtiyacınız olan 5 besin
- Roma Rakamları Nasıl Yazılır?
- Tansiyon Ölçümünde Nelere Dikkat Edilmelidir ?
- Renk Nedir? Nasıl Oluşur?
- Anne Sütüne En Yakın Süt: Keçi Sütü
- Mutasyon Nedir? Çeşitleri ve Sebepleri Nelerdir?
- Hız Sabitleyici (Cruise Control) Nedir ? Nasıl Çal...
- Kahveyi Bırakmanın Gerekliliği ve 10 Önemli Nedeni
- En akıllı hayvan !!!
- Güneş, sıcak çarpmasında ne yapmalıyım?
- Dünyanın En Geniş Mağarası
- Dizel Motoru Nedir? Nasıl Çalışır?
- Yön Bulma Yöntemleri Nelerdir?
- Dizüstü pilleri neden zamanla gücünü kaybediyor?
- Mevlâna nasıl gel dedi ?
- Çocuk Olmak
- Anadolu’da Türkler
- Osmanlı’da Cadılar Vampirler ve Büyücüler
- Kaybolan Koloni: Croatoan Olayı
- Beynin Gizli Güçleri
- Öğrenilmiş Çaresizlik
- Keops piramidi .
- Anne karnındaki yunus.
- Bir gün susmayı öğrendim.
- OKUMAYAN ÇOK ŞEY KAYBEDER ! MUTLAKA OKUYUN !
- OKUMADAN GEÇME ! - Kavanoz ve Kahve
- BİZ ÇOCUKKEN .....
- Zemzem Suyundaki Mükemmel Sırlar
- TOPRAK bir gün aynaya dedi ki!!!
- Horoz ve Tilki Hikayesi!
- MUTLAKA OKUYUN !
- Ben küçükken çok salaktım
- Kim Denemek İster :) Sporun Adı Zorbing :)
- ÜŞENMEDEN OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM !
- Uçak Düşmek Üzere...
- Yanlış Yere Giderse...
- Hintli ustadan, çırağına hayat dersi...
- TRABANT
- OKUMADAN GEÇME !
- Yöntemler sıradışı hepsi gerçek !
- MUTLAKA OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM !
- MUTLAKA OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM !
- OKUMADAN SAKIN GEÇME !
- Bir varmış bir yokmuş...
- Murphy Kanunları (Mutlaka Okuyun)
- MUTLAKA OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM !
- ALTIN KURALLAR - MUTLAKA OKUYUN..
- YAŞAYINCA ANLADIM..
- Yeter ki SAMİMİ olun..!
- ORGANLARIN YENİLENMESİ
- Bir itiraf
-
▼
Nisan
(110)