Mutasyon, bireyde canlı hücresinin çekirdeğinde bulunan ve
kalıtsal özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlayan DNA molekülünün;
radyasyon, X ışını,ultraviyole, ani sıcaklıkdeğişimleri ve kimyasallar
sonucunda bozulmaya uğramasıdır.
Mutasyonlar, genetik bilgiyi taşıyan DNA molekülünde, kopmalara, yer
değiştirmelere sebep olur ve bu çoğu zaman yüksek tahribatlarla
sonuçlanır. Bu durumda canlının protein veya enzim yapısı ve beraberinde
metabolizması değişir. Genlerde meydana gelen bu değişmelere
‘mutasyon’ denirken, mutasyona neden olan maddelere ‘mutajen maddeler’,
mutasyona uğramış gene de ‘mutant gen’ denir.
Canlının vücut hücrelerinde gerçekleşen mutasyonlar sadece o canlıyı
etkilerken, üreme hücrelerindeki mutasyonlar gelecek nesillere de
aktarılmaktadır.
DNA’nın Yapısı Ve Meydana Gelen Mutasyonlar
DNA,
hücrenin yönetici molekülüdür ve yapısında
kalıtsal özelliklerimize etki eden genler bulunur. Kalıtsal bilgilerimiz
bu genler tarafından taşınır. Ayrıca beslenme, solunum, üreme gibi
canlılık faaliyetlerini de yönetmektedir.
DNA’nın temel yapı birimleri nükleotitlerdir. Bir nükleotidin yapısında
bulunan birimler; fosfat, seker ve organik bazdır. Organik bazlar
adenin (A), timin (T), sitozin (C) ve guanin(G)’dir. DNA’daki bilgiler
bu dört ayrı nükleotidin özel ve anlamlı bir sıra içinde dizilmesi ile
oluşurlar. DNA molekülünün kendisini eşlerken hata oluşturması ile bu
sıralamada karışıklık meydana gelir ve o yapı tamamen bozulur. Bu da
farklı genetiközelliklerin ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Normal DNA Şifresi Mutasyona Uğramış DNA Şifreleri
A G T G C A A T T G C
G A T T G C G A G C T
C
T C A C G T T A A G C
C T A G C A C
A G
Mutasyonlar, DNA üzerindeki baz dizilimini değiştirirken bir kısmı
tamir edilebilen ve bir kısmı geri dönüşümsüz olan etkiler
doğurabilmektedir.
Mutasyon Çeşitleri Nelerdir?
Mutasyonun en önemli etkilerinden biri, bir sonraki nesile farklı
genetik özellikler aktarılmasına neden olmasıdır. Eşey(üreme) hücresi
mutasyonları kalıtsal olan ve bir sonraki nesillere aktarılan
mutasyonlardır. Canlıda farklı fiziksel özelliklerinoluşumuna sebep
olmaktadırlar.
Mutasyonlar, kromozom mutasyonları ve nokta(gen) mutasyonları olarak ikiye ayrılır:
Gen (nokta) Mutasyonları
Kromozomların yapısında ya da sayısında herhangi bir değişiklik olmadan
DNA’nın kısıtlı bir bölümünde doğal veya deneysel olarak meydana gelen
mutasyonlardır. Mutasyona uğramış bir gen oluşan tahribat miktarına göre
nadiren eski haline dönebilir. DNA’da bir veya birkaç baz sırasının
(A;T;G;C) yer değiştirmesi, kopması, zincire başka bazların eklenmesi
veya eksilmesi gibi sonuçlar bu mutasyona neden olabilmektedir.
Üreme(eşey)
hücrelerinde oluşan nokta mutasyonları döllere, yani nesilden nesile
aktarılır. DNA’ya baz ilavesi (insersiyon) veya DNA’dan baz çıkarılması
(delesyon) en zararlı iki mutasyon tipi olarak bilinmektedir. Kod okuma
çerçevesinin kayması ile gen yapısında önemli değişiklikler meydana
gelir.
Ultraviyole ışınları, X ışınları, radyasyon, ,radyoaktif materyaller,
bazı mutajenik kimyasallar gen mutasyonlarına neden olurlar. Bu
genlerin yayılmasını önleyebilmek, mutasyona uğramış canlının üreme
yeteneğinin yok olmasına bağlıdır. Örneğin, orak hücre anemisi bir
nokta mutasyonu ile oluşmuştur ve kalıtsal bir kan bozukluğudur.
Kromozom Mutasyonları
Kromozom
mutasyonları, kromozomun bir parçasında kopma veya parça değişimi (
crossing-over) sırasında yanlış yapısal ya da sayısal değişiklikler
sonucu oluşur. Mayoz ve mitoz bölünme sırasında meydana gelen
hatalardan kaynaklanır ve daha ağır hasarlar oluşturmaktadır.
Mayoz bölünmenin ilk evrelerinde crossing-over (homolog kromatitler
arası parça değişimi) olayı gerçekleşir ve genetik çeşitlilik oluşumu
sağlanılır.
Bazen kromatitler, crossing-over olmadan parça değişimi
gerçekleştirmektedir. Kromozomun bir kısmının kendi kendini eşlemesi,
bir kromozomun başka bir kromozoma tutunması, kromozomun bir parçasının
kopup kaybolması, kromozomal materyalde eksilme veya artma, kromozomun
uçlarının kopması ve halka şeklinde birleşmesi gibi değişiklikler
kromozomun yapısında meydana gelen değişimlerdir.
Kromozom sayısının değişmesi ise kromozom sayısı bakımından farklı
hücreler meydana getirir ve kalıtsal açıdan sorunlar doğurur. Her
zaman mitoz ve mayoz bölünme sırasında düzenli ayrılma gözlenmeyebilir.
İnsanlardaki kromozom sayısı değişimleri bazı sendromlara sebep
olmaktadır.
Örneğin;
Down Sendromu, Edward Sendromu, Patau Sendromu, Cri du Chat Sendromu, Kronik Miyelojenik Lösemi bunlardan birkaçıdır.
Mutasyonun Sebepleri Ve Etkileri Nelerdir?
DNA’nın
kendini doğru olarak kopyalayamaması ve orijinal DNA’nın yapısının
bozulması ile DNA kopyalarının birebir birbirini
tutmaması doğal sebeplerle oluşan mutasyonları meydana getirir.
Tek bir harfin değişimi ile başlayabileceği gibi büyük parça
değişimleri ile de sonuçlanmaktadır. DNA’nın kendini kopyalaması ya da
kromozom ayrılması sırasında oluşan büyük hatalardan meydana gelir.
Dış
etkenler de çoğunlukla mutasyona neden olabilmektedir. Mutasyon
oluşturan tehlikeli kimyasal maddeler, fiziksel etkiler ve radyoaktif
ışımalar buna örnek verilebilir. Özellikle nükleer patlamalarda yüksek
enerjili radyoaktif ışınlar yayılmakta ve bunlar da genlerde dizilim
değişikliklerine yol açmaktadır. Bunun sonucu olarak da sakat ve
kanserli doğumlar artmaktadır.
Güneşin morötesi ışınları deri üzerinde değişimler oluşturabildiği gibi,
zararlı radyoaktif ışınlar uzun süreli mutasyonlar
oluşturmaktadır. Özellikle tohumsal mutasyonların nesillere aktarımı ve
yayılımı daha hızlı olmaktadır.
Mutasyonların Hepsi Zararlı Mıdır?
Hemen hemen bilinen tüm mutasyonlar zararlıdır ve genellikle
ölümcüldürler. Zarar vermeyen mutasyonlar ise organizmaya fayda
getirmeyen ve işlev bozukluğu oluşturan mutasyonlardır. Örneğin; meyve
sinekleri üzerinde yıllarca mutasyon denemeleri yapılmıştır ve
olabilecek her türlü mutasyona maruz bırakılmıştır. Fakat hiçbirşekilde
faydalı bir mutasyon gözlemlenmemiştir.
Blog Arşivi
-
▼
2013
(204)
-
▼
Nisan
(110)
- BiR ERKEK, BiR KADINI MUTLU ETMESi içiN YALNIZCA S...
- Abla Olmak!
- 80'li yıllarda biz öğrenciydik ve nasıldık bir bakın:
- OKUMADAN GEÇME !
- Mutlaka okunmalı...
- Siz hangi ağaçsınız?
- Hala anlayamadınız değil mi?
- Başarı Formülü !
- Yoğurt Alırken Bu Rakamlara Dikkat !
- MUTLAKA OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM ! :))
- Gerçekten Kadın olmak masallarda bile zor...
- OKUMAYA DEĞER !
- Yumurtanın Faydaları Nelerdir?
- Kurban Bayramı Mesajları
- Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları
- Mayaların Kehaneti Neydi?
- Albert Einstein Kimdir?
- Kabuklu Yemişlerin Sağlığımız Açısından Önemi
- Petrolü kim buldu ?
- Kuzey Kutbunu kim buldu ?
- Youtube Kim Buldu ?
- Satrancı Kim Buldu ?
- Trafik işaretlerini kim buldu ?
- Kılıcı Kim Buldu ?
- Tek yön yol uygulamasını kim buldu ?
- Şalgam Suyunun Faydaları Nelerdir?
- Dizel Araç Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Örümcek ağının özelliği nedir ?
- Dünyanın yuvarlak olduğunu kim nasıl keşfetti ?
- Elde Eriyen Element : Gallium
- Yağmurdan Sonra Toprak Kokusu Neden Olur?
- Bezuar keçisi yılan zehrinden nasıl kurtulur ?
- Öfke ve Sevgi
- Samsung’un Apple’a Yaptığı Gülümseten Trip
- Dünyanın En Uzun Köprüsü
- Güncel Bilgi 1
- Profesöre KAPAK
- Dinamik Denge Desteği (DSA) Nedir ?
- Marş Motoru Nedir ? Nasıl Çalışır ?
- Modifiye Nedir ? Nasıl Yapılır ?
- Tork Nedir? Ne İşe Yarar?
- Beygir Gücü (HP) Nedir ?
- Roraima Dağının Gizemi…
- Satrancı Kim Buldu ?
- Uçağı Kim Buldu ?
- Google Kim Buldu ?
- Narın Faydaları Nelerdir?
- Dünyanın en pahalı elbisesi
- Kusursuz pedikür için ipuçları
- Günlük ihtiyacınız olan 5 besin
- Roma Rakamları Nasıl Yazılır?
- Tansiyon Ölçümünde Nelere Dikkat Edilmelidir ?
- Renk Nedir? Nasıl Oluşur?
- Anne Sütüne En Yakın Süt: Keçi Sütü
- Mutasyon Nedir? Çeşitleri ve Sebepleri Nelerdir?
- Hız Sabitleyici (Cruise Control) Nedir ? Nasıl Çal...
- Kahveyi Bırakmanın Gerekliliği ve 10 Önemli Nedeni
- En akıllı hayvan !!!
- Güneş, sıcak çarpmasında ne yapmalıyım?
- Dünyanın En Geniş Mağarası
- Dizel Motoru Nedir? Nasıl Çalışır?
- Yön Bulma Yöntemleri Nelerdir?
- Dizüstü pilleri neden zamanla gücünü kaybediyor?
- Mevlâna nasıl gel dedi ?
- Çocuk Olmak
- Anadolu’da Türkler
- Osmanlı’da Cadılar Vampirler ve Büyücüler
- Kaybolan Koloni: Croatoan Olayı
- Beynin Gizli Güçleri
- Öğrenilmiş Çaresizlik
- Keops piramidi .
- Anne karnındaki yunus.
- Bir gün susmayı öğrendim.
- OKUMAYAN ÇOK ŞEY KAYBEDER ! MUTLAKA OKUYUN !
- OKUMADAN GEÇME ! - Kavanoz ve Kahve
- BİZ ÇOCUKKEN .....
- Zemzem Suyundaki Mükemmel Sırlar
- TOPRAK bir gün aynaya dedi ki!!!
- Horoz ve Tilki Hikayesi!
- MUTLAKA OKUYUN !
- Ben küçükken çok salaktım
- Kim Denemek İster :) Sporun Adı Zorbing :)
- ÜŞENMEDEN OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM !
- Uçak Düşmek Üzere...
- Yanlış Yere Giderse...
- Hintli ustadan, çırağına hayat dersi...
- TRABANT
- OKUMADAN GEÇME !
- Yöntemler sıradışı hepsi gerçek !
- MUTLAKA OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM !
- MUTLAKA OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM !
- OKUMADAN SAKIN GEÇME !
- Bir varmış bir yokmuş...
- Murphy Kanunları (Mutlaka Okuyun)
- MUTLAKA OKUMANIZI TAVSİYE EDERİM !
- ALTIN KURALLAR - MUTLAKA OKUYUN..
- YAŞAYINCA ANLADIM..
- Yeter ki SAMİMİ olun..!
- ORGANLARIN YENİLENMESİ
- Bir itiraf
-
▼
Nisan
(110)